Od grudnia do grudnia...
Strajki w Małopolsce 1981-1982 Nowotarskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Podhale” w Nowym Targu - Strajki -

Mniej więcej dwa tygodnie przed planowaną akcją działacze podziemnej „S” rozpoczęli aktywne przygotowania do ogólnopolskiego strajku wyznaczonego na 10 XI 1982 r. Tego dnia przed godz. 7.00 funkcjonariusze Straży Przemysłowej Nowotarskich Zakładów Przemysłu Skórzanego „Podhale” w Nowym Targu przeszukali przy bramie wejściowej do zakładu działacza „S” Jana Gogolaka, który był od dłuższego czasu inwigilowany przez SB w Nowym Targu. Funkcjonariusze SB stwierdzili m.in., że 1 listopada rozwiesił on w miejscu swojego zamieszkania, w Piekielniku, plakaty wzywające do solidaryzowania się ze strajkiem 10 listopada poprzez nieoddanie w tym dniu mleka do skupu (10 listopada spółdzielnie mleczarskie w Nowym Targu i Zakopanem odnotowały wyraźny spadek skupu mleka, np. w Czarnym Dunajcu zamiast skupowanych zwyczajowo 5 tysięcy litrów dziennie odebrano jedynie 600 litrów). Podejrzewano, że J. Gogolak da sygnał do rozpoczęcia strajku. W wyniku przeszukania znaleziono u niego materiały bezdebitowe, w tym instrukcję strajkową. Działacza „S” nie wpuszczono do zakładu i zatrzymano na 48 godzin, a dodatkowo przeprowadzono rewizję w miejscu jego zamieszkania. 11 II 1983 r. został zwolniony z pracy. Ostatecznie w strajku wzięło udział 70 osób na 3,8 tysiąca zatrudnionych. Pracę przerwano na ok. 15 minut. W ramach represji w trybie natychmiastowym zwolniono 12 pracowników, zaś 56 ukarano naganą.

autor hasła: dr Ryszard Ziobroń

Zakład zlokalizowano w masywie leśnym, w odległości ok. 4 kilometrów od centrum Nowego Targu. Produkcję obuwia rozpoczęto w kwietniu 1955 r., początkowo w warsztatach szkolnych na Osiedlu Bór, a później w hali fabrycznej otworzonej jeszcze w tym samym roku. Na początku zatrudniano 747 pracowników. W latach 70. średnie zatrudnienie sięgało powyżej 8 tysięcy osób. W najlepszych latach zakład produkował rocznie ponad 9 milionów par obuwia. W 1972 r. wyprodukowano stumilionową parę. Obuwie kierowano na rynek krajowy, a od 1959 r. także na eksport, m.in. do Australii, Finlandii, Kanady, Konga, Niemiec Zachodnich, Stanów Zjednoczonych i ZSRS. Z ok. 10,2 miliona par butów wyprodukowanych w 1976 r. skierowano na eksport 1,6 miliona. W 1977 r. nowotarski zakład jako pierwszy w branży uzyskał międzynarodowy znak jakości „Q”. Przedsiębiorstwo było kombinatem, w skład którego wchodziły zakłady: Produkcji Obuwia, Produkcji Wyrobów Gumowych, Produkcji Części Zamiennych i Maszyn (na potrzeby przemysłu skórzanego), Garbarski w Krakowie oraz Szwalnia w Gorlicach. Ok. 75% załogi pochodziło z okolicznych wsi (tzw. chłoporobotnicy). Pracowano w systemie dwuzmianowym. Przy zakładach funkcjonowała zasadnicza szkoła zawodowa, którą po 15 latach przekształcono w Zespół Szkół Zawodowych Przemysłu Skórzanego. W Zakładowej Przychodni Lekarskiej zatrudniano lekarzy ogólnych i stomatologów, zorganizowano gabinet ginekologiczny i gabinet fizjoterapii, a także pracownię rentgenowską. Utworzono też zakład rehabilitacji leczniczej. 1 I 1967 r. do zakładu włączono Klub Sportowy „Podhale”. Kombinat zlikwidowano w 1992 r. Przez cały okres funkcjonowania NZPS „Podhale” odgrywały bardzo ważną rolę w rozwoju miasta. Po ich upadłości hale wraz z parkiem maszynowym wykorzystano do rozwoju kilku dobrze prosperujących spółek obuwniczych.

autor hasła: dr Ryszard Ziobroń

Zdjęcia zakładu