Data
13 V 1982 r.
Liczebność strajkujących
liczba nieznana
Opis przebiegu strajku
13 V 1982 r. między godz. 12.00 a 12.15 pracownicy ZM „Ponar-Tarnów” przerwali pracę. W wyniku represji za udział w piętnastominutowym strajku zwolniono dyscyplinarnie 139 osób. Wobec 26 decyzję o zwolnieniu wycofano, wobec 41 wypowiedzenie cofnięto, jednak obniżono im zaszeregowanie płacowe o jedną grupę na okres roku, ponadto 16 osób przyjęto do pracy z wszelkimi konsekwencjami wynikającymi z dyscyplinarnego zwolnienia z pracy. Osoby te zobowiązano do wyrównania przerwy w pracy z posiadanego urlopu wypoczynkowego lub urlopu bezpłatnego względnie odpracowania czasu strajku. W wypadku 56 osób utrzymano decyzję o zwolnieniu dyscyplinarnym. Na Wydziale Z-32 (Zakład PZ-3) w przeddzień przewidywanego strajku kierownik zakładu Roman Stach na odprawie mistrzów przedstawił rządową informację o konsekwencjach zorganizowania i uczestniczenia w strajku w zakładzie zmilitaryzowanym w okresie stanu wojennego. Mistrzowie przekazali to pracownikom. 13 maja z polecenia kierownika Wydziału Z-32 Stanisława Rodzika mistrzowie uważnie monitorowali pracę podwładnych. S. Rodzik obserwował główny wyłącznik prądu i syrenę alarmową. Mimo to o godz. 12.00 zaczęto wyłączać maszyny. Na ok. 70 urządzeń używanych przez pracowników pierwszej zmiany nie przerwały pracy jedynie 3 tokarki i 1 szlifierka. Interwencja mistrzów nie przyniosła rezultatu. Także kierownik bezskutecznie obchodził stanowiska, nawołując do podjęcia pracy. Robotnicy pozorowali jej wykonywanie, palili papierosy, pili wodę mineralną, liczyli i układali wykonane przedmioty. Ślusarze usiedli wokół stołu ślusarskiego i palili papierosy. O godz. 12.15 wszystkie maszyny uruchomiono, kontynuując normalną produkcję. Druga zmiana również pracowała normalnie. 14 maja ok. godz. 14.45 pracowników uczestniczących w strajku wezwano na Wydział Z-32 i wręczono im obiegówki. Zwolniono 66 osób, z których tylko 30 przyjęto ponownie do pracy. Postępowanie prokuratorskie, wszczęte przez Wojskową Prokuraturę Rejonową w Krakowie, 8 VI 1982 r. umorzono ze względu na brak ustawowych znamion czynu zabronionego. Strajk uznano za spontaniczne wystąpienie załogi bez organizatorów czy przywódców.
autor hasła: dr Ryszard Ziobroń
Opis zakładu pracy
Zakłady Mechaniczne „Ponat-Tarnów” wywodzą się z warsztatów naprawczych taboru kolejowego uruchomionych w Tarnowie w 1917 r. Po 1918 r. warsztaty kolejowe weszły w skład PKP. Zakład systematycznie rozbudowywano, zwiększając zatrudnienie i poszerzając zakres wykonywanych prac remontowych. Przed wybuchem wojny był on drugim co do wielkości przedsiębiorstwem przemysłowym w Tarnowie (po Państwowej Fabryce Związków Azotowych). Podczas okupacji Niemcy rozbudowali zakład, zatrudniając 4,5 tysiąca osób, jednak z chwilą zbliżania się frontu wyposażenie wywieziono w głąb Rzeszy, dokonując przy tym zniszczeń mających utrudnić ponowne podjęcie działalności. Pomimo to dzięki zaangażowaniu pracowników stopniowo prowadzono prace remontowe. W 1946 r. Zakłady Naprawcze Parowozów i Wagonów nr 4 w Tarnowie zatrudniały 1,7 tysiąca osób, przy czym liczba ta stale rosła. Napięcie międzynarodowe związane z rozpoczętą w 1950 r. wojną koreańską przyczyniło się do uruchomienia w Tarnowie produkcji na cele wojskowe. Rok później ZNPiW nr 4 przemianowano na Zakłady Mechaniczne „Tarnów”. Pierwszym licencyjnym wyrobem była armata przeciwlotnicza wzór 1939 (61-K), kaliber 37 milimetrów. Wkrótce uruchomiono produkcję działek lotniczych N-37D, kaliber 37 milimetrów, montowanych w samolotach myśliwskich. W latach 1956-1957 podjęto produkcję tokarek, a z czasem obrabiarek bardziej skomplikowanych. Produkcja obrabiarek do metalu stała się drugą po produkcji obronnej specjalnością tarnowskich zakładów, przy czym produkcja cywilna zwiększała się w okresach mniejszego napięcia międzynarodowego. Po 1960 r. ponownie ograniczono udział produkcji wojskowej, skupiając się na obrabiarkach oraz urządzeniach chłodniczych. Od końca lat 60. przedsiębiorstwo działało jako Zakłady Mechaniczne „Ponar-Tarnów”. Zakupiono wówczas licencje na nowy typ uzbrojenia i sprzętu wojskowego. W 1971 r. z zakładów wydzielono Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego. Pod koniec lat 70. uruchomiono licencyjną produkcję wielokalibrowego karabinu maszynowego NSW (Utios), kaliber 12,7 milimetra. Produkowano również uzbrojenie innego typu, zarówno licencyjne, jak i konstrukcji polskiej. Począwszy od lat 80., uruchamiano produkcję nowych wyrobów, będących wyłącznie efektem polskiej myśli technicznej lub krajową modernizacją wyrobów licencyjnych. W latach 1986 i 1987 zaczęto produkować przeciwlotnicze zestawy artyleryjsko-rakietowe w wersji morskiej i lądowej: ZU-23-2MR „Wróbel” i ZUR-23-2S „Jod”. W związku z zakończeniem zimnej wojny oraz redukcją WP ponownie skupiono się na produkcji cywilnej, produkcję uzbrojenia kontynuując na niewielką skalę i modernizując ją, a po wejściu Polski do NATO w 1999 r. rozpoczęto prace nad dostosowaniem wcześniej produkowanego uzbrojenia do innego rodzaju amunicji. Na początku XXI w. zakład specjalizował się w produkcji broni maszynowej, karabinów wyborowych 12,7 milimetra, armat małokalibrowych 23 milimetry oraz przeciwlotniczych zestawów artyleryjsko-rakietowych i granatników. W 2002 r. powstała Grupa Kapitałowa „Bumar", w której skład weszły zakłady tarnowskie. W 2010 r. dostarczały one elementy do polskiego lekkiego czołgu typu Anders. 2 VII 2012 r. z Zakładami Mechanicznymi „Tarnów” SA został połączony Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego Sp. z o.o. w Tarnowie.
autor hasła: dr Ryszard Ziobroń
Adresy zakładu pracy
Informacja z rocznika statystycznego
Wyciąg z Rocznika Statystycznego Województwa Tarnowskiego 1981.
Wojewódzki Urząd Statystyczny w Tarnowie, ss. 37-38.
TABL. 7 ZATRUDNIENIEa/ W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ
Stan w dniu 31 XII
MIASTA GMINY |
Ogółem |
W tym kobiety |
Z ogółu przypada na |
|||||
sferę produkcji materialnej |
sferę poza produkcją materialną |
|||||||
1975 |
1980 |
1975 |
1980 |
1975 |
1980 |
1975 |
1980 |
|
WOJEWÓDZTWO
|
147293 |
157117 |
56623 |
65747 |
123477 |
127592 |
23816 |
29525 |
MIASTA |
||||||||
RAZEM |
111101 |
119319 |
40974 |
48539 |
95969 |
99596 |
15132 |
19723 |
Tarnów |
63232 |
65902 |
23221 |
26746 |
54894 |
54828 |
8338 |
11074 |
Bochnia |
11868 |
11691 |
3762 |
4432 |
10214 |
9633 |
1654 |
2058 |
Brzesko |
7598 |
8580 |
3352 |
3831 |
6237 |
7137 |
1361 |
1443 |
Dąbrowa Tarnowska |
3701 |
3721 |
1677 |
1979 |
2706 |
2506 |
995 |
1215 |
Dębica |
21911 |
25985 |
7646 |
9800 |
19846 |
23106 |
2065 |
2879 |
Pilzno |
726 |
797 |
359 |
412 |
589 |
585 |
137 |
212 |
Radomyśl Wielki |
479 |
419 |
189 |
219 |
359 |
275 |
120 |
144 |
Tuchów |
1075 |
1412 |
525 |
726 |
793 |
904 |
282 |
508 |
Żabno |
511 |
812 |
243 |
394 |
331 |
622 |
180 |
190 |
WIEŚ |
||||||||
RAZEM |
36192 |
37798 |
15649 |
17208 |
27508 |
27996 |
8684 |
9802 |
Bochnia |
904 |
936 |
375 |
425 |
753 |
614 |
181 |
322 |
Bolesław |
196 |
251 |
97 |
133 |
118 |
147 |
78 |
104 |
Borzęcin |
552 |
579 |
278 |
247 |
359 |
413 |
163 |
166 |
Brzesko |
727 |
771 |
292 |
443 |
501 |
458 |
226 |
313 |
Brzostek |
1216 |
1347 |
578 |
619 |
981 |
1046 |
235 |
301 |
Ciężkowice |
921 |
908 |
465 |
497 |
692 |
649 |
229 |
259 |
Czarna |
1088 |
1165 |
519 |
602 |
915 |
952 |
173 |
213 |
Czchów |
1151 |
1058 |
550 |
565 |
676 |
681 |
475 |
377 |
Dąbrowa Tarnowska |
288 |
413 |
140 |
112 |
107 |
310 |
181 |
103 |
Dębica |
3579 |
3149 |
1303 |
1279 |
3207 |
2712 |
372 |
437 |
Dębno |
953 |
987 |
518 |
569 |
668 |
667 |
285 |
320 |
Gnojnik |
363 |
335 |
170 |
181 |
179 |
195 |
184 |
140 |
Gręboszów |
290 |
308 |
137 |
151 |
210 |
218 |
80 |
90 |
Gromnik |
578 |
512 |
241 |
267 |
443 |
314 |
135 |
198 |
Jodłowa |
286 |
329 |
170 |
184 |
152 |
178 |
134 |
151 |
Lisia Góra |
540 |
551 |
231 |
272 |
375 |
363 |
165 |
188 |
Łapanów |
487 |
640 |
246 |
354 |
250 |
402 |
237 |
238 |
Nowy Wiśnicz - Lipnica |
1409 |
2162 |
462 |
605 |
993 |
1521 |
416 |
641 |
Olesno |
649 |
791 |
209 |
298 |
464 |
563 |
185 |
228 |
Pilzno |
590 |
729 |
223 |
224 |
427 |
577 |
163 |
152 |
Pleśna |
549 |
596 |
259 |
320 |
365 |
388 |
184 |
208 |
Radogoszcz |
465 |
416 |
199 |
216 |
341 |
250 |
124 |
166 |
Radłów |
757 |
772 |
367 |
386 |
549 |
532 |
208 |
240 |
Radomyśl Wielki |
411 |
461 |
136 |
161 |
286 |
338 |
125 |
123 |
Ryglice |
529 |
576 |
262 |
338 |
347 |
354 |
182 |
222 |
Rzepiennik Strzyżewski |
239 |
389 |
140 |
198 |
113 |
235 |
126 |
154 |
Rzezawa |
503 |
519 |
259 |
303 |
288 |
300 |
215 |
219 |
Skrzyszów |
408 |
690 |
213 |
332 |
229 |
490 |
179 |
200 |
Szczucin |
2645 |
2667 |
1099 |
1189 |
2177 |
2204 |
468 |
463 |
Szczurowa |
1064 |
1016 |
389 |
452 |
824 |
754 |
240 |
262 |
Szerzyny |
577 |
639 |
238 |
293 |
441 |
451 |
136 |
188 |
Tarnów |
2170 |
1978 |
1063 |
820 |
1917 |
1664 |
253 |
314 |
Tuchów |
490 |
558 |
253 |
274 |
278 |
347 |
212 |
211 |
Wadowice Górne |
287 |
416 |
138 |
194 |
152 |
248 |
135 |
168 |
Wierzchosławice |
1431 |
1236 |
515 |
490 |
1260 |
1041 |
171 |
195 |
Wietrzychowice |
393 |
398 |
154 |
191 |
240 |
227 |
153 |
171 |
Wojnicz |
896 |
939 |
410 |
488 |
593 |
610 |
303 |
329 |
Zakliczyn |
972 |
1066 |
443 |
541 |
669 |
709 |
303 |
357 |
Żabno |
3001 |
2635 |
1043 |
1017 |
2691 |
2399 |
310 |
236 |
Żegocina |
1111 |
1049 |
583 |
601 |
925 |
824 |
186 |
225 |
Żyraków |
527 |
861 |
282 |
377 |
353 |
651 |
174 |
210 |
a/ Pracownicy pełnozatrudnieni / łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo / oraz niepełnozatrudnieni w głównym miejscu pracy.
Powiązanie