Strajki w Małopolsce 1981-1982

Strajk okupacyjno-rotacyjny. Według danych MSW w sposób czynny (niektóre wydziały nie mogły bowiem przerwać działalności, więc solidaryzowano się ze strajkującymi, spowalniając pracę i nosząc biało-czerwone opaski strajkowe) wzięło w nim udział ok. 10 tysięcy pracowników (25% załogi). Na czele KS stanął Mieczysław Gil. Komitet Strajkowy Hutników przejął obowiązki Zarządu Regionu Małopolska i został przekształcony w Regionalny Komitet Strajkowy Małopolska. W jego skład weszli m.in. członkowie ZR Małopolska z innych komisji zakładowych, którzy uniknęli zatrzymania i przedostali się do Kombinatu. Zgodnie z instrukcją strajkową teren HiL został podzielony na siedem Centrów Informacyjno-Strajkowych. Przywództwo strajku znajdowało się na Wydziale Walcowni Zgniatacz (Centrum C-2). W pierwszym dniu strajku na teren Kombinatu przyjechało dwoma autobusami MPK ok. 100–200 studentów, którzy przyłączyli się do strajkujących. Protestujących wsparli również przybyli do huty księża: Jan Bielański, Janusz Bielański, Józef Gorzelany, Stanisław Pawłowski i Stanisław Podziorny, a także ojcowie Niward Karsznia i Norbert Paciora. 15 grudnia Mszę świętą dla strajkujących w HiL odprawili o. dr Jacek Stożek, o. Julian Banachowicz, ks. Jan Bielański, ks. Józef Gorzelany, o. Niward Karsznia i ks. Stanisław Podziorny. Tego dnia w Kombinacie uruchomiono również Radio Wolna Polska, przy wykorzystaniu nadajnika działającego w paśmie 65,5 megaherca, które było odbierane na terenie dzielnicy w promieniu ok. 5 kilometrów od HiL. 16 grudnia o godz. 1.00 w nocy oddziały ZOMO i wojska rozpoczęły pacyfikację strajku w HiL w ramach operacji o kryptonimie „Wil". Bramy zakładu zostały rozbite, do czego użyto m.in. 12 czołgów. W operacji wzięło udział 2150 żołnierzy, 2164 funkcjonariuszy ZOMO oraz ok. 200 funkcjonariuszy SB.

autor hasła: Andrzej Malik

Budowę Kombinatu Metalurgicznego podjęto w ramach realizacji powojennego planu sześcioletniego. Po politycznej rezygnacji władz komunistycznych ze środków pomocowych przewidzianych w ramach planu Marshalla głównym partnerem inwestycji stał się Związek Sowiecki. Budowę huty nadzorowali sowieccy inżynierowie, którzy szkolili również polskich pracowników. Z Moskwy dostarczono projekt konstrukcji, zdecydowano też, że ZSRS będzie miał wyłączność na dostawy rudy żelaza. 24 II 1949 r. rząd zatwierdził lokalizację Kombinatu, zaś 20 lipca tegoż roku powołano Komitet Budowy Nowej Huty (w 1954 r., w trzydziestą rocznicę śmierci przywódcy rewolucji bolszewickiej Włodzimierza Lenina, przedsiębiorstwu nadano jego imię). Kombinat budowano w latach 1949-1975. Najmłodszy wydział HiL, Walcownia Blach Karoseryjnych, został uruchomiony 1 IV 1975 r. Wraz z filią w Bochni przedsiębiorstwo zajmowało powierzchnię 1407 hektarów. Optimum możliwości produkcyjnych osiągnięto w 1978 r., kiedy wyprodukowano 6,5 miliona ton stali, co wynosiło 33,3% całkowitej produkcji krajowej. W skali kraju Kombinat wytwarzał również 21,5% koksu, 38,4% surówki, 37,3% gotowych wyrobów walcowanych, a także 30,6% rur. Najwyższy poziom zatrudnienia odnotowano 31 XII 1979 r., kiedy w samym Kombinacie Metalurgicznym HiL zatrudniano 38 674 pracowników. Na terenie Kombinatu byli zatrudnieni również pracownicy firm zewnętrznych (np. HPR-3, „Montinu”, „Mostostalu”, „Budostalu”), stąd często się twierdzi, że w HiL pracowało ponad 40 tysięcy osób. W 1990 r. zmieniono nazwę huty, nadając jej patrona Tadeusza Sendzimira. W 2004 r., już po prywatyzacji, huta przyjęła nazwę ISPAT Polska Stal SA Oddział Kraków, zaś od 2005 r. Mittal Steel Poland SA Oddział Kraków. Obecnie przedsiębiorstwo nosi nazwę ArcelorMittal Poland SA Oddział w Krakowie. W 2018 r. zatrudniało 3,5 tysiąca osób. 23 XI 2019 r. właściciel huty ogłosił decyzję o wygaszeniu ostatniego wielkiego pieca (nr 5). Według deklaracji zatrzymanie produkcji ma charakter tymczasowy.

autor hasła: Andrzej Malik

Zdjęcia zakładu