Strajki w Małopolsce 1981-1982

Strajk rozpoczął się 14 XII 1981 r. ok. godz. 10.00. Wejścia do zakładu zabezpieczyła straż robotnicza. Ok. godz. 14.00 zakład opuściła część załogi, głównie kobiety, początkowo tylko będące w ciąży i uczennice, a później także inne. Pozostało ok. 1-1,1 tysiąca pracowników. Wieczorem strajkujący przedstawili dyrektorowi postulaty. Domagano się zniesienia stanu wojennego, wypuszczenia internowanych, zaniechania represji wobec działaczy „S”, rozpoczęcia rozmów Wojciecha Jaruzelskiego z Józefem Glempem i Lechem Wałęsą. 15 grudnia część pracowników opuściła zakład. 16 grudnia ok. godz. 3.30 rozpoczęto rozmowy z przedstawicielem wojska. W tym czasie siły interwencyjne, składające się z połączonych jednostek WP (2 kompanie z 6. Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej - 230 żołnierzy), milicji (200 funkcjonariuszy, w tym 4 milicjantów z Wydziału Ruchu Drogowego KWMO w Krośnie) oraz SB (10 osób), otoczyły zakład. O godz. 3.38 zaczęto forsować bramę główną. Następnie pracowników (ok. 700) wylegitymowano i nakazano im opuścić zakład. Pozostały tylko osoby wskazane przez dyrektora jako niezbędne do utrzymania ruchu. Akcję zakończono o godz. 5.00. W czasie interwencji nie aresztowano nikogo, dopiero 20 grudnia w wyniku działań Wydziału III-1 SB zatrzymano Juliana Morawca, Jana Szwabowskiego i Leszka Zielińskiego. 17 grudnia zakład rozpoczął normalną pracę. W następnych dniach po pacyfikacji strajku członkowie załogi ukradkiem zapalali świece pod drewnianym krzyżem postawionym przy drodze do stołówki na terenie KZE, przy czym nawet częste przebywanie w pobliżu krzyża skutkowało przeprowadzeniem przez SB tzw. rozmów profilaktyczno-ostrzegawczych.

autor hasła: dr Ryszard Ziobroń

Początki przedsiębiorstwa sięgają 1945 r., kiedy wykorzystując opuszczony przez Niemców obiekt firmy „Telefunken” przy ul. Grodzkiej 13, zorganizowano niewielki warsztat radiotechniczny. Od 1947 r. główna siedziba mieściła się w halach i budynku fabrycznym przy ul. Lipowej 4, w dawnej fabryce naczyń emaliowanych Oskara Schindlera („Deutsche Emailwarenfabrik"). Po 1956 r. zakład wyspecjalizował się w produkcji potencjometrów, rezystorów, kondensatorów zwijanych oraz prostowników selenowych. Produkty stale udoskonalano, poszerzając i zwiększając asortyment. Zakupiono dwie licencje zagraniczne. Dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwo przejmowało sąsiadujące obiekty, pod koniec lat 70. zajmując rozległy obszar wzdłuż ul. Lipowej od ul. Przemysłowej do ul. Romanowicza oraz nowy kompleks budynków położony za tą ulicą. W 1967 r. przy fabryce rozpoczęła działalność placówka naukowo-badawcza, wyodrębniona jako Zakład Doświadczalny Elektronicznych Urządzeń i Podzespołów. W 1971 r. utworzono filie przedsiębiorstwa w Szczucinie i Żabnie. W tymże roku zmieniono nazwę na Krakowskie Zakłady Elektroniczne „Telpod”. W 1973 r. fabryka ponownie zmieniła nazwę, wchodząc w skład Zjednoczenia „Unitra”, co ułatwiało kooperację z przedsiębiorstwami tworzącymi „Unitrę”. Współpracowano także z innymi zjednoczeniami, takimi jak „Mera”, „Predom” czy „Telkom”. Dużą część produkcji kierowano na eksport, w tym również na Zachód. W latach 1990-1991 produkcja gwałtownie spadła, co było związane m.in. z importem zagranicznej (taniej) elektroniki oraz zmniejszeniem się zamówień od dotychczasowych kontrahentów krajowych. Straty ponoszone przez firmę doprowadziły w 1993 r. do ogłoszenia upadłości. Akcja strajkowa zapobiegła likwidacji przedsiębiorstwa. Obecnie Telpod SA jest członkiem grupy kapitałowej „Krak-Old” i kontynuuje produkcję w Skawinie (przy ul. Piłsudskiego 63A), gdzie w 2014 r. przeniesiono produkcję oraz siedzibę przedsiębiorstwa. Firma zajmuje się m.in. produkcją elementów elektronicznych o szerokim zastosowaniu, elementów grzejnych, a także rezystorów drutowych wykorzystywanych w przemyśle samochodowym.

autor hasła: dr Ryszard Ziobroń

Kraków, ul. Lipowa 4.

Zdjęcia zakładu